Magazines | Rivierenland Business nummer 4 2024

Het wordt tijd om het stokje over te geven aan de volgende generatie. Na jaren met veel plezier in deze functie te hebben gewerkt, is het nu tijd geworden om opzij te stappen. Wie volgt mij op? Ik heb wel een idee. Werd ik niet al jaren gevlooid door die ambitieuze collega? Ja zeg, misschien wil zij wel. Ik ga het haar vragen. Als iemand geschikt is, dan is het zij het wel. En ja, ook de assessments wijzen uit dat mijn collega over voldoende competenties beschikt om mij op te volgen. En dus vieren we binnenkort de overdracht. Veel succes en plezier in je nieuwe baan.
 

Ondertussen denkt zij aan de kennis en vaardigheden die zij zich nog eigen zal moeten gaan maken om de nieuwe functie naar ieders verwachting te kunnen uitoefenen. Ze kent haar zwakke punten maar al te goed. Maar haar collega’s hebben er alle vertrouwen in dat het haar zal lukken om het bedrijf naar grote hoogten te stuwen. We noemen het in de wandelgangen ‘promotie maken’. En is dat niet precies wat het is? We maken promotie. Reclame voor onszelf en onze competenties. En wanneer het gelukt is om de beslissende collega’s te overtuigen dan maken we voor een tweede keer promotie, dit keer naar de nieuwe functie.

Zoals je weet kijk ik graag naar dit soort processen door mijn gedragsbiologische bril. Wat mij dan opvalt? Dat het er bij chimpansees ook om draait hoe goed je bent in het promoten van jezelf als de gedroomde opvolger. Want het is niet vanzelfsprekend dat de opvolging op anciënniteit gebeurt. Dat vraagt soms jaren van vlooien en het zorgvuldig smeden van coalities die niet persé het gemeenschappelijke doel dienen, maar toch zeker wel jouw belang om voldoende steun te verkrijgen. Nu blijft bij chimpansees doorgaans de aftredende leider in de groep. Zo kan hij zijn kennis nog blijven inzetten ten gunste van de hele groep, zonder dat hij daarbij nog langer de eindverantwoordelijkheid draagt. En wanneer nodig wil hij in ruil voor een gunst nog wel eens bijzondere steun geven in lastige situaties. Zo is er bij de chimpansees dus sprake van opvolging binnen de eigen geledingen. Iets wat we ook vaak zien gebeuren in bedrijven of (overheids)instanties. Vacatures worden meestal eerst een tijdje intern opengezet en pas later openbaar. Maar schuilt daar geen gevaar in? Het voordeel van het kennen van een organisatie weegt misschien wel zwaar, maar houdt tegelijk het risico in dat er niet snel iets zal veranderen in de denk- en handelswijzen. En wat als je toch niet alle competenties blijkt te bezitten die nodig zijn voor die nieuwe functie? Teruggaan is geen optie. Degraderen kennen we alleen in de sport, toch?

De Canadese psycholoog Laurence Peter gaf duiding aan dit mechanisme en stelt dat ‘iedere werknemer in de hiërarchie stijgt tot zijn onbekwaamheid’. Als dit proces niet doorbroken wordt, loop je het risico dat er uiteindelijk alleen nog maar onbekwame mensen overblijven.

Dat zou ik geen ‘promotie’ willen noemen.

Wat is jouw ambitie?
 

Daniel Seesink (Bewust Zoo)
Oud-docent biologie Daniel Seesink houdt met zijn lezing Professioneel Vlooien doe je Zoo mensen aan de hand van apengedrag een spiegel voor waarin zij hun eigen gedrag zullen herkennen. Boekingen via Speakers Academy.

delen: