Magazines | Rivierenland Business nummer 5 2011

Aan het sluiten van overeenkomsten gaan vaak uitgebreide onderhandelingen vooraf. Partijen doen er verstandig aan, voorafgaand aan dergelijke onderhandelingen, met elkaar overeen te komen wanneer partijen gehouden zijn tot betalen van een kosten- en/of schadevergoeding. Vaak rijzen geschillen tussen partijen indien een van de partijen besluit de onderhandelingen af te breken.

Hoge Raad

Bij de Hoge Raad deed zich een zaak voor waarbij partijen een voorovereenkomst hadden gesloten. In deze voorovereenkomst hebben partijen vastgelegd dat zij exclusief met elkaar onderhandelden en dat gestreefd werd naar totstandkoming van een overeenkomst. Tevens kwamen partijen overeen dat indien de onderhandelingen niet zouden slagen de afbrekende partij een vergoeding moest betalen voor zover dat was overeengekomen.

Afbreken onderhandelingen

Volgens vaste rechtspraak is in beginsel ieder der partijen vrij om de onderhandelingen af te breken, tenzij dit op grond van het gerechtvaardigd vertrouwen van de wederpartij in het tot stand komen van de overeenkomst of in verband met bijzondere omstandigheden van het geval onaanvaardbaar zou zijn. De Hoge Raad noemt dit een ‘streng en tot terughoudendheid nopende maatstaf,’ hetgeen inhoudt dat de afbrekende partij gehouden kan zijn tot betaling van een schadevergoeding. Het afbreken van onderhandelingen zonder vergoeding van door de wederpartij gemaakte kosten kan volgens dit leerstuk dus ongeoorloofd en onrechtmatig zijn.

In deze casus was de verplichting tot dooronderhandelen door partijen overeengekomen. Van belang was de vraag of partijen op basis van deze verplichting een gerechtvaardigd vertrouwen tot totstandkoming van de overeenkomst mochten hebben. De Hoge Raad oordeelde dat dit niet het geval was, de verplichting tot dooronderhandeling in de voorovereenkomst impliceert niet dat er sprake is van gerechtvaardigd vertrouwen op totstandkoming van de overeenkomst.

Omzeilen schadevergoeding

De Hoge Raad ging verder niet of nauwelijks in op het leerstuk van de afgebroken onderhandelingen. Zij oordeelde dat er geen sprake was van onrechtmatig afbreken van onderhandelingen omdat de afbrekende partij zich voldoende had ingespannen en tevens had aangetoond dat verdere onderhandelingen zinloos waren. De afbrekende partij had zich dus aan de voorovereenkomst gehouden en het afbreken van de onderhandelingen was derhalve niet onrechtmatig. Voor wat betreft de verplichting tot betaling van een kosten- en/of schadevergoeding, stelde de Hoge Raad zich op het standpunt dat partijen hieromtrent geen afspraken hadden gemaakt. Immers, de zinsnede ‘voor zover dat was overeengekomen’ was door partijen niet nader ingevuld.

Indien partijen geen voorovereenkomst hadden gesloten had de Hoge Raad naar alle waarschijnlijkheid wel aansluiting gezocht bij het leerstuk van de afgebroken onderhandelingen. De afbrekende partij was in dat geval mogelijk veroordeeld tot vergoeding van kosten en/of schade.

In de praktijk

Uit het arrest van de Hoge Raad kan afgeleid worden dat partijen het leerstuk van de afgebroken onderhandelingen middels het sluiten van een voorovereenkomst kunnen omzeilen. Door af te spreken dat de afbrekende partij enkel gehouden is tot vergoeding van schade en/of kosten van de wederpartij indien partijen dit zijn overeengekomen, lijkt het leerstuk van de afgebroken onderhandelingen niet meer van toepassing.

Uiteraard blijft, ondanks het maken van allerlei afspraken, het leerstuk van de redelijkheid en billijkheid onverkort van toepassing. Ook op basis van de redelijkheid en billijkheid kan een partij gehouden zijn tot vergoeding van schade en/of kosten.

Bent u voornemens in onderhandeling te treden of bevindt u zich momenteel in onderhandelingen voor het sluiten van een overeenkomst, laat u dan goed informeren en voorkom onnodige kosten.

column

Mr. M. van Acquooij

delen: