Column Bewust Zoo

Het zakelijke evenementenseizoen is weer begonnen. En daarmee het spel van het verleiden van mensen om iets te gaan doen of denken wat ze tot dan nog niet hadden gedaan of gedacht. Sprekers dragen hun kennis over. Audiovisuele beleving brengt een boodschap nog beter ‘tussen de oren’. Mooie locaties maken het helemaal compleet. We worden uitgedaagd om iets te proeven, te proberen of te ervaren. Onze hersenen worden voorbereid om op een ander moment hetzelfde gedrag te herhalen. Robert Cialdini is voor velen in onze branche een goede bekende op dit terrein. Hij leerde ons verschillende technieken om mensen op een natuurlijke manier te verleiden en hun gedrag te beïnvloeden. Maar wat als het gedrag van bepaalde mensen niet te beïnvloeden lijkt?

Neem alleen maar het nieuws. Ik hoef hier niet op te sommen wat er in de wereld en in ons land allemaal gebeurde. Daar heb je vast zelf een goed beeld van. En bij ieder bericht dat ik hoorde, zag of las, dacht ik: biologisch goed te verklaren allemaal. Geen excuus, maar wel een verklaarbare reden voor het nieuwswaardige gedrag.

Mensen maken deel uit van de natuur. Accepteer dat gegeven voordat je verder leest. In de biologie worden wij ingedeeld bij de primaten. Ook chimpansees, bonobo’s, gorilla’s en orang-oetans worden tot de primaten gerekend. Door sommige mensen worden ze op afstand gehouden door ze ‘niet-menselijke primaten’ te noemen. Maar zo groot is het verschil niet. En al helemaal niet in hoe ons gedrag in de basis wordt aangestuurd.

Maar in tegenstelling tot onze collega-primaten wordt van ons verwacht dat we ons gedrag te allen tijde onder controle kunnen houden, kunnen beheersen. Een klein deel van de mensen die dat uit zichzelf niet kunnen, belandt niet zelden in een circuit van psychische hulpverlening of via het strafrecht in een gevangenis en/of tbs-kliniek. Hun geweten was niet in staat het opkomende oergedrag te beheersen. De ontwikkeling van dat geweten verloopt dan ook niet bij iedereen even vlekkeloos. Bovendien moeten we ons geweten continu trainen hoe om te gaan met nieuw omschreven omgangsnormen. Tegelijk hebben we allemaal te maken met de primaire sturing van ons gedrag door hormonen als oxytocine, adrenaline, dopamine, testosteron etc. Hormonen waarvan je de aanmaak maar moeilijk kunt afremmen. Hormonen die maar één doel dienen: ons helpen te overleven in veranderende omstandigheden. En daarbij zijn drie zaken belangrijk: voortplanting, voedsel en het hebben van een veilige omgeving. Knap mens dat de verleiding kan weerstaan en geen gehoor geeft aan de lokroep van die hormonen. De drang om te overleven zal altijd winnen.

Dus… hoe goed zijn wij in staat om verleidingen te weerstaan? Aan de ene kant proberen we mensen in hun, ons eigen of een gezamenlijk voordeel tot bepaald gedrag te verleiden. Tegelijk moeten we toekijken hoe een klein aantal mensen op deze aardbol de verleiding niet kan weerstaan om het voor anderen onmogelijk te maken om te overleven. Wat denken ze daarmee te bereiken? Ik wil je graag verleiden om hier eens over door te denken.
 

Daniel Seesink (Bewust Zoo)
Oud-docent biologie Daniel Seesink houdt met zijn lezing 'Professioneel vlooien, waarom zou je?' mensen aan de hand van apengedrag een spiegel voor waarin zij hun eigen gedrag zullen herkennen. Boekingen via Speakers Academy.