CEO Franciscus

Wat kunnen we leren van CEO Franciscus

Paus Franciscus dwingt de clerus in haar groene brein door schaamteloze openheid. Een meesterzet.

Door Frank Schurink

Je komt mensen als paus Franciscus niet veel tegen en zeker niet in organisaties waarbij de leider vanuit de eigen gelederen gekozen wordt. Hij was ooit één van de kardinalen en leest nu diezelfde kardinalen de les – en nog publiekelijk ook. Tijdens zijn jaarlijkse kersttoespraak verweet hij de curie van zijn kerk mentale verstening, schizofrenie en spirituele alzheimer.

Net als in elke organisatie is er veel gedoe in het Vaticaan. Anders dan gebruikelijk is Franciscus als nieuwe topmanager niet gezwicht voor het eeuwenoude gekonkel van de Vaticaanse clerus, maar creëert nieuwe oplossingen.

Groepsgedoe
Groepsgedoe komt voort uit ons brein en is herkenbaar aan herhalende en voorspelbare patronen, die mensen de ervaring geven van veiligheid, macht of controle. Die patronen ontstaan langzaam en zijn vaak verborgen; het zijn de ongeschreven omgangsregels. Organisaties met een rijke historie en vele tradities hebben vaak ook rijk en doorleefd gedoe. In de praktijk zie je dan dat het gedoe bepalender is voor de koers van een organisatie dan de visie en missie waarmee het ooit begonnen is.

Paus Franciscus wil die visie en missie van zijn geloof weer prioriteit nummer één maken en weet dat hij daarvoor het interne kerkelijke gedoe moet tackelen. Hij is niet verbaasd of verwonderd over het gedoe dat zijn beleid veroorzaakt. Hij weet hoe mensen zijn en de clerus is niet anders. Mensen reageren meestal met hun stressbrein als hun zekerheden bedreigd worden. Veel vernieuwing hoef je niet te verwachten van mensen die in hun rode brein zitten: het stressbrein kan biologisch gezien namelijk helemaal geen nieuwe gedachten aanmaken, het is erop gericht om alles te laten zoals het is.

‘Wij doen het altijd zo’
Ga je ingesleten patronen doorbreken dan ontmoet je eerst verzet. ‘Ach, maak je niet druk. Wij doen het altijd zo. Maak nou geen slapende honden wakker.’ Daarna volgt dreigender verzet, zoals: ‘Je maakt je niet geliefd. Ik zou maar oppassen, als je nog langer aan het roer wilt staan.’

De paus zag dat aankomen en deed een meesterzet. Hij veranderde het speelveld, de spelregels.

Het Vaticaanse gedoe houdt van onzichtbaarheid en sluiproutes. Door het gedoe publiekelijk te maken, is het nu zichtbaar. De geest is uit de fles. De clerus moet er nu wel iets mee. De oude manier werkt niet meer. Nu is er interesse nodig voor nieuwe manieren, en waar interesse is, kan het brein niet meer rood zijn. Het wordt groen en krijgt weer de capaciteit om nieuwe gedachten te creëren. Nu is er een nieuw fundament waarop vernieuwing kan plaatsvinden. Een meesterzet van CEO Franciscus.

Als de bedenker van Gedoemanagement helpt Frank Schurink mensen om hun persoonlijke mogelijkheden beter te benutten. Bij Uitgeverij Haystack publiceerde hij hierover het boek Gedoemanagement.