NonVerbaaltje: De kracht van taal zonder woorden

Vanaf de geboorte is iedereen gewend om te reageren op lichaamstaal. “Denk aan de hartslag en ademhaling van je moeder,” zegt Isabelle van de Nadort (NonVerbaaltje). Al snel nemen gesproken woorden die rol over. “Maar het vermogen om non-verbale signalen te herkennen en te gebruiken blijft van grote waarde - zowel zakelijk als privé.” Koudwatervrees is niet nodig. “Het is voor iedereen trainbaar.”
 
Isabelle van de Nadort is een van de toonaangevende experts op het gebied van non-verbale communicatie. De fascinatie voor het onderwerp hangt nauw samen met haar persoonlijke geschiedenis. “Ik ben slechthorend geboren. De eerste acht jaar van mijn leven was ik meer aangewezen op lichaamsgericht communiceren.”
 
Unieke vaardigheid
Later ontwikkelde haar gehoor zich alsnog. “Maar de ervaringen in die eerste periode van mijn leven hebben blijvende impact. Mijn vader was commercieel directeur van een multinational. Af en toe was ik aanwezig bij zijn gesprekken. Dan pikte ik signalen op uit iemands lichaamstaal. Ik merkte bijvoorbeeld dat een gesprekspartner interesse had of juist een voorbehoud maakte.”
Later zette zij haar vermogen om non-verbale signalen te onderkennen ook beroepsmatig in. “Langzamerhand werd duidelijk dat dit een unieke vaardigheid is.”
 
Psychologie, neurologie, biologie
Op haar 31e werd bij Van de Nadort een ernstige ziekte geconstateerd. “Ik werd volledig afgekeurd. Hierdoor ontstond ruimte om me verder te verdiepen in non-verbale communicatie. Paul Ekman is een pionier op het gebied van gelaatsuitdrukkingen en emoties. Maar verder was nog maar weinig onderzoek gedaan naar het onderwerp. Daarom ben ik zelf kennis gaan verzamelen. Eerst door een studie psychologie, later aangevuld met inzichten uit neurologie en biologie.”
Het overbrengen van die kennis vereist specifieke vaardigheden. “Ook daar heb ik me in verdiept. Ik ontwikkelde methodes om mensen te trainen in het leren herkennen en toepassen van non-verbale communicatie.”
 
Speeksel en spiegelen
Welke signalen kunnen daarbij van belang zijn? “Denk aan de lichaamshouding; naar voren leunen of juist achterwaarts. De armen over elkaar slaan. Of spiegelen door de houding van iemand anders over te nemen.”
Ook ogen en mond geven informatie. “Pupillen worden groter of kleiner. Iemand slikt of maakt speeksel aan; dat zie je in de mondhoeken. Stuk voor stuk tekens die een boodschap bevatten. Als je ze kunt waarnemen én hun betekenis kent, wordt het mogelijk erop in te spelen.”
 
Sociaal of dominant
Je kunt non-verbale informatie gebruiken om effectiever te communiceren, de verbinding met je naasten te versterken of tot een gewenst onderhandelingsresultaat te komen, weet Van de Nadort. “Het is altijd tweerichtingsverkeer, dus ook de eigen non-verbale communicatie helpt om je doel te bereiken. Zo heeft iedereen een specifieke manier van kijken. De blik van sociale kijkers gaat naar de ogen en de mond. Dominante kijkers richten zich hoger, op de ogen en het voorhoofd. Dat gaat heel snel. Je neemt het niet bewust waar, maar ervaart het wel. Dus als een dominante leidinggevende meer openheid wil bij zijn team, kan hij zich aanleren om sociaal te kijken.”
 
Pupillen
Ook in verkoopgesprekken is non-verbale communicatie van waarde. “Een salesmanager die ziet dat de pupillen van zijn gesprekspartner vergroten, weet dat er interesse is. Worden ze kleiner dan is iemand juist terughoudend. Daar kun je in het verdere verloop van het gesprek op inspelen. En als wij iets willen zeggen, formuleren we zinnen in ons hoofd. Daardoor maken we speeksel aan. Ook dat kun je waarnemen en dit inzicht gebruiken door iemand het woord te geven. Of er juist voor zorgen dat je niet onderbroken wordt, omdat je een punt wilt maken in een discussie.”
 
Eyeopener
Het vergt training om deze vaardigheden onder de knie te krijgen. “Eerste stap is om signalen te leren herkennen. Dat doe je door telkens drie maanden te focussen op een specifiek cluster, bijvoorbeeld het gezicht. Samen met je partner of gezinsleden kies je een moment waarop je dit traint. Een kwartier per dag is voldoende. En het kan bijvoorbeeld ook met televisieprogramma’s.”
Voor de oefening wordt iemands gezicht in drie delen opgedeeld. “Eerst observeer je het gedeelte tot de wenkbrauwen, later dat van wenkbrauwen tot bovenlip, daarna de mond en nek. Als je dit lang genoeg doet, wordt het herkennen van veranderingen een automatisme. Ook kun je jezelf filmen en terugkijken wat er gebeurt. Dat kan een echte eyeopener zijn.”
 
Andere zwaartepunten
Van de Nadort is een van de weinige specialisten op het gebied van non-verbale communicatie. Zij draagt haar kennis individueel of in groepsverband over via trainingen, workshops en seminars. “Leidinggevenden, salesmanagers en onderhandelaars vormen mijn belangrijkste doelgroep. De zwaartepunten liggen telkens anders. In een verkoopgesprek communiceert iemand vaak een-op-een, terwijl een onderhandelaar iedereen aan tafel moet waarnemen en hierop reageren.”
 
Verkiezingen
Ook bestuurders en politici behoren tot haar klanten. “Dan gaat het er vooral om hoe zij meer uit gesprekken kunnen halen met hun lichaamstaal als instrument. Politici zijn gewend interesse te tonen, maar gedurende een gesprek verflauwt die vaak. Ik leer hoe ze hun aandacht kunnen vasthouden.”
Van de Nadort zorgt niet voor een quick fix. “Als je met mij aan de slag gaat, kost het tijd voor er resultaat is. Op dit moment train ik lokale politici met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar.”
 
Intensieve gesprekken
Bij individuele trajecten gaat het altijd om maatwerk. “Dan kom je tot een aanpak waarmee iemand jarenlang vooruit kan. Elke persoon is anders. Daarom moet allereerst inzicht ontstaan in hoe jij denkt over jezelf, hoe de omgeving jou ziet, welk imago je hebt en wat je nastreeft. Dat zorgt soms voor intensieve gesprekken. Maar die zijn nodig, want al deze aspecten spelen een rol bij de manier waarop mensen op jou reageren – en jij op hen. Het is cruciale informatie voor een succesvolle inzet van non-verbale communicatie.”
 
Geen rocket science
Die inzet is voor iedereen toegankelijk en kan voor iedereen van waarde zijn. “Van klanten hoor ik dat het leidt tot meer begrip en meer inzicht, zowel in jezelf als in anderen. Hierdoor ontstaan diepgaande gesprekken en mooie veranderingen in de interactie met je omgeving. Ook komt een zakelijke deal sneller tot stand, omdat er veel meer informatie is over de gesprekspartner. Bij onderhandelingen is er oog voor ieders belang. En ben je non-verbaal vaardiger dan spreek je ook makkelijker in het openbaar.”
Bewust omgaan met non-verbale communicatie is geen rocket science. “Het vereist vaardigheden die iedereen kan leren met concentratie en enig doorzettingsvermogen,” benadrukt Van de Nadort. “Koudwatervrees is dus nergens voor nodig.”
 
Online is anders
Door de vele onlinemeetings krijgt communicatie een andere dimensie. “Het is echt anders dan een face-to-facegesprek,” zegt Isabelle van de Nadort. “Je kijkt elkaar immers niet aan, maar bent gericht op het schermbeeld van de gesprekspartner. Signalen worden anders waargenomen. Ook hoor je beter de emotie in iemands stem. Dat levert extra informatie op.”
 
Prikkelen en bewustmaken
Isabelle van de Nadort deelt haar kennis graag. Bijvoorbeeld in columns voor Business, via LinkedIn en op haar website. “Dat doe ik om mensen te prikkelen, maar ook om ze bewust te maken van de impact van non-verbale communicatie.”
 
Op de site staan onder meer passages uit ‘Wie is de mol’. “Natuurlijk is de rol van de hoofdpersoon geregisseerd. Maar je ziet wel degelijk zuivere emoties bij de deelnemers. Die kun je waarnemen en dat helpt bij het trainen van non-verbale vaardigheden.”
 
www.nonverbaaltje.nl